Medeni Hukuk

Medeni Hukuk, özel hukuk alanında en temel ve geniş kapsamlı dal olup; bireylerin kendi aralarındaki hukuki ilişkileri düzenler. Doktrinde, Medeni Hukuk "bireyler arasındaki sosyal ilişkilerin hukukileştirilmiş biçimi" olarak tanımlanır. Bu ilişkiler doğrudan kamu düzenini etkilemez, fakat toplumsal düzenin temelidir. Roma hukukundan gelen ius civile geleneği üzerine inşa edilmiş olup, çağdaş hukuk sistemlerinde bireylerin özel yaşamını, aile bağlarını, mal varlığı ilişkilerini ve ölüm sonrası mal paylaşımını düzenler. İsviçre Medeni Kanunu esas alınarak hazırlanan Türk Medeni Kanunu, 1926'dan itibaren Türkiye'de bu alanda temel kaynaktır (yenilenmiş hali 2002 yılında yürürlüğe girmiştir).

 

KAPSAMI:

1-Kişiler Hukuku

Kişiler hukuku, hukuki kişilik kavramı üzerine inşa edilir. Gerçek kişiler ile tüzel kişilerin ehliyetleri, kişilik hakları, yerleşim yerleri, adları ve kişiliğin korunması gibi konuları düzenler.

 

  • Gerçek Kişiler: Doğumla başlayan ve ölümle sona eren kişilik, hak ehliyeti ve fiil ehliyeti bu alanda düzenlenir.
  • Tüzel Kişiler: Dernekler, vakıflar, şirketler gibi toplulukların tüzel kişilik kazanması, yetki ve sorumlulukları.
  • Kişilik Hakları: Şeref ve haysiyet, özel hayatın gizliliği, isim hakkı, beden bütünlüğü gibi haklar.

2. Aile Hukuku:

Toplumun temel kurumu olan ailenin kuruluşu, işleyişi ve sona ermesini düzenler. Aile hukuku kamu düzenine sıkı sıkıya bağlıdır ve zayıf tarafların korunması ön plandadır.

 

  • Evlilik Hukuku: Nişanlanma, evlenme şartları, mal rejimleri, boşanma sebepleri ve sonuçları.
  • Soybağı: Babalık, evlat edinme, nesep ve tanıma işlemleri.
  • Velayet ve Vesayet: Küçüklerin ve kısıtlıların korunması.
  • Nafaka ve Yükümlülükler: Yardım yükümlülüğü, eşlerin birbirine karşı yükümlülükleri.

3. Miras Hukuku

Bireyin ölümünden sonra malvarlığının kimlere, nasıl geçeceğini belirleyen kuralları içerir. Ölüm sonrası özel hukukun en sistematik dallarından biridir.

 

  • Yasal Mirasçılar: Kan hısımları, eş, devlet.
  • İradi Mirasçılık: Vasiyetname, miras sözleşmeleri.
  • Mirasın Reddi / Kabulü: Mirası kabul etme veya reddetme hakkı.
  • Tenkis Davası: Saklı paylı mirasçının hakkının ihlal edilmesi durumunda başvurulur.

4. Eşya Hukuku

Kişilerin eşyalar (taşınır/taşınmaz mallar) üzerindeki haklarını düzenler. En katı şekil şartlarına bağlı hukuk dalıdır çünkü doğrudan mülkiyet hakkına ilişkindir.

 

  • Mülkiyet Hakkı: Tam hak olup, kullanma, yararlanma ve tasarruf etme yetkilerini içerir.
  • Sınırlı Ayni Haklar: İrtifak hakları, rehin hakkı, intifa, geçit hakkı gibi.
  • Zilyetlik: Eşyayı fiilen elinde bulundurma, mülkiyet karinesi oluşturur.
  • Tapu Sicili: Taşınmazlar üzerindeki hakların kamuya açıklanması.